Wat is burn-out + 7 Tips om er mee om te gaan

Burn-out als diagnose vind je niet in de DSM5; het standaard handboek voor psychische aandoeningen. Iedereen kent het woord burn-out, maar weten we ook wat daarmee bedoeld wordt? Wat is burn-out? De Amerikaanse onderzoekster Christina Maslach kwam burn-out begin jaren ‘70 op het spoor toen ze werknemers in de gezondheidszorg interviewde over de manier waarop zij met emotioneel belastende situaties omgingen. De medewerkers hanteerden de term burnout voor de emotionele uitputtingstoestand die hun werk soms tot gevolg had (Schaufeli, 2007). Burn-out is dan ook een verschijnsel dat uit de praktijk komt en is van origine geen wetenschappelijk concept Burn-out staat voor werkgerelateerde, psychische vermoeidheid. De specificiteit van burn-out ligt in de combinatie van twee of meer dimensies. Er is niet alleen sprake van gebrek aan handelingsvermogen (energie), maar ook een gebrek aan motivatie (Schaufeli, 2007). Daarvoor is burn-out vragenlijst ontwikkelt Maslach Burnout Inventory (MBI) ; de Nederlandse versie daarvan is de Ubos

De UBOS meet 3 dimensies van burnout (Schaufeli & Van Dierendonck, 2000):

1. Emotionele uitputting (‘ik voel me mentaal uitgeput door mijn werk’)
2. Cynisme of een afstandelijke houding (‘je niet meer verbonden voelen’)
3. Persoonlijke incompetentie (‘ik was altijd goed in wat ik deed, maar nu kan ik hetniet meer’)

Burn-out toont veel overeenkomsten met het chronische vermoeidheid syndroom en is daarmee in eerste instantie een energiestoornis.

Wat zijn oorzaken van burnout?

Een aantal belangrijke oorzaken van burn-out bij werknemers is reeds in wetenschappelijk

onderzoek aangetoond (Schaufeli, 2007):

1. Werkdruk (objectief of subjectief).
2. Weinig autonomie.
3. Onzekerheid en onveiligheid in de werkomgeving.
4. Het negeren van stopsignalen door ambitie.

De eerste drie punten hebben te maken met de context waarin iemand zijn of haar werk doet en het laatste punt komt voort uit de persoonlijkheid.

Werkdruk kan objectief en subjectief ervaren worden. Autonomie staat in deze context voor de ruimte die er is om het werk zelf in te richten binnen de regels en richtlijnen van het bedrijf. Onderbezetting kan bij een werknemer op de werkplek een gevoel van onveiligheid kan geven. Het negeren van stopsignalen kan te maken hebben met het gevoel onmisbaar te zijn, of te veel verantwoordelijkheidsgevoelens. Ook ambitie valt hieronder: ambitie is niet alleen gerelateerd aan betaald werk, maar omvat ook aan andere levensdomeinen.

Hoe herken jezelf de eerste signalen van burn-out?

Burn-out krijg je niet van de ene op de andere dag. Er gaan een aantal signalen aan vooraf.

Voorbodes van burn-out kunnen zijn:

Rug- en nekklachten, maagklachten, chronische hyperventilatie, griep en negatieve gevoelens.

Rug- nekklachten: Rug, schouders en nek zijn de delen waarin het eerst klachten naar voren komen. Als je voortdurend gespannen bent, gaan deze spieren zich vastzetten, wat ook weer invloed heeft op hoofdpijn en migraine klachten.

Maagklachten: als iets als een steen op je maag ligt, zodat je het niet kan verwerken; geeft dit maagklachten. Maagproblemen komen veel voor bij stress en staan o.a. bekend als psycho- somatische klacht. Lichaam en geest staan in verbinding met elkaar.

Chronische hyperventilatie: zul je niet zo gemakkelijk herkennen bij jezelf. Je bent al in een bepaald patroon terecht gekomen. (Chronische) Hyperventilatie is een belangrijk onderdeel van angst. (http://www.chronischehyperventilatie.nl/index.php?page=symptomen) Als je voortdurend te hoog in je ademhaling zit, maak je geen contact met je lichaam. Terwijl in je lichaam de signalen hoe jij met jou situatie omgaat te vinden zijn. Je voelt je moe, kan moeilijk ontspannen en vindt geen rust meer.

Griep: Kan een belangrijke voorspeller zijn van Burn-out. Niet iedereen die griep krijgt, krijgt burn-out. Met name de mensen die al lange tijd over hun grenzen gaan of er tegenaan zitten hebben een verminderd weerstand. Daardoor zijn ze vatbaarder voor griep. Als je meerdere keer per jaar dagenlang plat gaat, hoge koorts en spierpijn hebt, is het goed om na te denken of jij niet tegen een burn-out aan zit.

Negatieve gevoelens: Niets loopt zoals jij het wil. Alles zit tegen. En jij kan het niet aan. Wat is het?Het leven, de situatie, alles bij elkaar, vul het maar in.

Behandeling van Burn-out

Behandeling van Burn-out wordt tegenwoordig behandeld door middel van kortdurende therapie. (12 tot 15 wekelijkse sessies) Tijdens die therapie wordt nagegaan welke factoren hebben bijgedragen aan het ontstaan van een burn-out; bijv. het hebben van “disfunctionele gedachten” (“als ik niet hard werk, krijg ik ontslag¨) Daarnaast worden risicofactoren op het werk geïnventariseerd: bijv. veel overwerken, onderbezetting. Het doel is de cliënt zo snel mogelijk weer aan het werk te laten gaan, liefst al tijdens het behandelingsproces.

Burn-out anders bekeken

Burn-out kan je ook heel anders zien. Burn-out heeft een boodschap voor jou. Je loopt vast in je werk, in je situatie, in jezelf. Alle omstandigheden kunnen meehelpen in het vastlopen. Het kan te druk zijn op je werk, je situatie kan je situatie vastzetten. Uiteindelijk gaat het erom dat jij in deze situatie bent, dat jij met deze situatie om moet gaan en dat dat jou niet lukt.

Vanuit het gedragsperspectief kan je van alles aandragen om dit te verbeteren en dat zal tijdelijk ook lukken. Met een beetje geluk leer je jouw les er uit en verander jij. (Veel mensen veranderen na een burn-out van baan.)

Wat het eigenlijke probleem is, is dat jij niet doet waar jij voor bedoelt bent. Jij leeft niet jouw missie, waar jij voor in de wieg gelegd ben. Je hebt overtuigingen over jezelf die niet kloppen. En je raakt het contact met jezelf kwijt. Met name de angst niet goed genoeg te zijn spelen een grote rol in je leven. Je twijfelt aan jezelf en of jij wel goed genoeg bent. Je wringt je in bochten om aan alle eisen die er zijn te voldoen. Je houd je vast aan schijnzekerheden.

Als jij doet waar jij voor in de wieg gelegd ben, jouw zielsmissie leeft, dan had je heel andere vragen. Dan ben je veel meer in contact met jezelf, dan krijg jij inzichten of je weet na elke stap wat voor jou de volgende stap is. Dan ontdek je wat de bedoeling is van jou leven. Dan hou je niet vast aan schijnzekerheden omdat die je afhouden van waar het werkelijk om gaat.

Burn-out geeft je de mogelijkheid om je leven te veranderen. Je kunt het zien als een kans op hergeboorte. Jij mag je leven opnieuw invulling geven.

Tip 1: herken en kijk goed naar jezelf

Als jij niet herkent dat je niet door kunt zoals je nu bezig bent, dan kan je niets doen.

Kijk naar jezelf: Hoe blij ben je met jezelf? Ben je blij met wat je doet, voel jij je gevoed of loop je energie weg? Kan je genieten en ontspannen van de dingen die ervoor jou toedoen. Beweeg jij voldoende? Ben je de laatste tijd veel ziek geweest? Ontdek je eigen belangrijke signalen, door na te gaan hoe je denkt, voelt en handelt.

Tip 2. Wat is jouw verantwoordelijkheid

Wat is je taak, waar ben je voor aangenomen? Doe jij meer dan je zou moeten doen? Ben jij diegene die alle klusjes die een ander niet doet; op zich neemt? Doe een stap terug. Jij bent niet de enige die de boel overeind moet houden. Vraag je collega’s of je werknemers om jou mee te helpen. Dat betekent voor jou dat jij je mag realiseren dat door hulp te vragen de wereld er al heel anders uit kan zien. Dat het misschien niet klopt dat jij alles alleen moet doen. Misschien heb jij het werk naar je toe gehaald om jezelf te bewijzen dat jij het kan, het doet en verantwoordelijk ben.

Misschien heb je het gevoel dat jij pas mee telt als jij 200% fucntioneert.

Laat het los, neem even afstand en vraag hulp. Samen ben je sterk.

Tip 3. Doe leuke dingen

Als je helemaal opgeslorpt wordt door alles wat je moet doen, heb je de neiging om de leuke dingen te laten liggen. Waar had je altijd plezier in en doe je niet meer? Reserveer tijd voor de leuke dingen dan merk je dat je anders naar je werk en de problemen kunt kijken. Dan kan je wat meer afstand nemen. Dat kan jou meer ruimte geven.

Tip 4. Helicopterview

Neem wat afstand, kijk vanuit een andere invalshoek naar jezelf en naar je werk. Doe jij wat je wil doen en doe je het op de voor jou juiste manier? Leid hetgeen jij doet naar het doel wat jij wil bereiken? Weet jij wat je wil bereiken? Laat even alles los en kijk!

Tip 5 Jij hebt elke keer weer beslissingsmogelijkheden.

Doe jij werk waar je niet achter staat, of is de manier waarop je het doet voor jou niet goed?

Bedenk dat jij ontelbare beslissingsmogelijkheden hebt. Ieder moment in ieder proces heb jij de mogelijkheid om te kiezen. Het is aan jou of jij gebruik maakt van deze mogelijkheden. Of het nu over privé of over werk gaat het is aan jou. Jij mag beslissen hoe jij wil leven.

Tip 6. Ga naar buiten, beweeg en haal ademhaling

Na het werk moet alles weer losgelaten worden. Ga naar buiten, beweeg, sport en adem frisse lucht in. Als je de mogelijkheid hebt om op de fiets naar je werk te gaan, combineer je deze tip automatisch. Dan merk je hoe bevrijdend fysiek bezig te zijn in de buitenlucht je kan ontspannen.

Sta je regelmatig in de file dan kan je wel je raam open doen, muziek aanzetten en stretchen achter het stuur. Dan kun je van de nood een deugd maken door je bewust bezig te houden je lichaam achter het stuur in beweging te zetten. Als je je auto dan iets verder van huis zet, zie dit dan als een kans om toch nog even buiten te zijn. Natuurlijk is het fijner als je jezelf wel even gunt om buiten te zijne en even goed door te ademen en te bewegen.

Tip 7. Laad jij op of loop je leeg?

Als jij alleen maar leeg loopt in je energie en nooit op laad dan weet je dat het mis gaat. Daar hoef je niet voor gestudeerd te hebben. Zorg dat je evenveel of meer energie krijgt van het werk wat je doet. Kijk binnen je werk wat je graag doet, waar je enthousiast van wordt. Zet je werk in een breder kader, zodat jij je enthousiasme kan gebruiken ook als er minder leuke kanten aan je werk zitten. Deel je enthousiasme met je collega’s. Enthousiasme werkt aanstekelijk, jullie kunnen elkaar aansteken in je enthousiasme. En enthousiasme zorgt ervoor dat je plezier hebt en opgeladen bent.

Download mijn ebook en